Aral “Kazakistan ve Aral Gölü’nün kurtuluş umudu”

Ocak 2024’ten itibaren Kazakistan, Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma Fonu’na (IFAS) üç yıllık bir dönem için başkanlık etmeye başladı.

Kazakistan’ın bu konuda yapacağı çok işi var. Hızla gelişen Orta Asya ülkelerinde bölge içerisinde ortaklıkların güçlendirilmesi ve genişletilmesine yönelik aktif süreçlerin devam ettiği ülkeler arasında özellikler Kazakistan’ın bu rolüne büyük umutlar bağlanıyor.

Söz konusu uluslararası örgütün ortakları BM, ŞİÖ (Şanghay İşbirliği Örgütü), Avrupa ve Asya çevre (ekoloji) dernekleridir.

Fonun ana faaliyet alanı, su, çevre ve sosyo-ekonomik alanlardaki projelerin uygulanmasını teşvik ederek, çevresel ve sosyal koşulları iyileştirmek olup, Aral Gölü’nün Kazakistan tarafındaki kısmı ve Aral bölgesi havzasının mevcut sorunlarını çözmeyi amaçlamaktadır. Fon, Aral bölgesinin kalkınmasını sağlamak amacıyla çevre sorunlarını ortaklaşa çözmek üzere kurulmuştur. Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma Fonu, diğer ilgili uluslararası kuruluşlar, bağışçılar, özel işletmeler ve yatırımcılarla işbirliği içerisindedir.

Bugün Orta Asya bölgesi, Amerika, Çin, Avrupa Birleşik Devletleri ve Rusya gibi dev ülkelerin büyük ilgisini çekmektedir. Bu ülkeler, Orta Asya’yı ekonomik açıdan fayda elde edilecek bir bölge olarak görüyor. Dolayısıyla da Orta Asya – Avrupa Birliği, Orta Asya – Çin, Orta Asya – Rusya, Orta Asya – ABD gibi üst düzey zirvelerin arka arkaya yapılması tesadüf değildir.

Kazakistan, beş ülkenin ekonomisinin lokomotifi olarak sahip olduğu imkanlar sayesinde dünyada büyük bir itibara sahip olduğu aşikar, dolayısıyla Uluslararası Sosyal Güvenlik Birliği’nin kapsamını genişletmek için mükemmel bir olanağa sahiptir.

Buna Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı K. Tokayev’in yeni bir Su Kaynakları ve Sulama Bakanlığı’nın kurulmasına yönelik son girişimi, Kazakistan açısından ülkeler arasında su tahsisine yönelik sorunlarının çözümü ve Uluslararası Sosyal Güvenlik platformunda işbirliği açısından birçok olumlu etkiyi beraberinde getirecektir.

Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, yeni bakanlığın ana görevini çevre ve su güvenliğini sağlamak ve Orta Asya’daki komşu ülkelerle işbirliği yapmak olarak belirledi, çünkü ne yazık ki son on yılda yapılan çeşitli girişimler ve koordinesiz eylemler beklenen sonuçları getirmedi.

Bu bağlamda Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma Fonu (IFAS)  üyesi olan  her ülkenin çıkarları dikkate alınarak, tüm üye ülkeler için ortak bir su kullanım Kanunu çıkarıldığı takdirde bu durum beraberinde üye ülkeler için yeni fırsatları getirecektir. Kazakistan Su Kaynakları Bakanlığı ve Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma Fonu’nun dönem başkanlığını yürütürken, söz konusuna çıkacak olan Kanunun normları ve yasal çerçevesini ve temelini oluşturma görevini üstlenebilir.

Böyle bir temel düzenlemelerin yer aldığı belgenin onaylanması, Orta Asya ülkeleri arasında su kaynakları yönetimi alanında işbirliğinin güçlendirilmesine yardımcı olacaktır.

Aral Gölünün sorunlarının çözümünde Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma Fonu (IFAS) kurucu devletlerinin liderleri birlikte hareket etmek için çaba harcıyorlar. Diğer komşular ile olan ilişkilerin haricinde beş ülke, Aral Gölü’nün çevresel sorunu konusunda her zaman ortak sonuca varmaya hazır. Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma Fonu’nun (IFAS) bir özelliği de Fon’un 30 yıldan bu yana Orta Asya’nın beş ülkesini birleştiren tek kurumsal yapı olmasıdır.

Genel olarak doğal su kaynaklarının yetersizliği karşısında bu soruna ortak bir  çaba harcamak ve nihayetinde çözüm getirmek kaçınılmazdır. Durumun ciddiyetinin anlaşılması üzerine Orta Asya devletleri liderlerinin, hükümetlerinin Fonun organizasyon ve yasal yapısının iyileştirilmesi konusunda gerekli çalışmalarını hızlandırma ve sonuçlandırma talimatı vermelerine olanak sağladı. Bu da ilgili bölgesel Çalışma Grubu bünyesinde aktif ve etkili çalışmaların yapılacağı anlamına geliyor.

Bu, diğer sınıraşan havzaların kapsamlı ve sistematik bir şekilde incelenmesini ve Aral Havzası’na özgün bir model oluşturulmasını gerektiren çok yönlü ve uzun bir çalışma olacaktır.

Fonun potansiyeli henüz gün yüzüne çıkmış değil. Elbette ekoloji alanı da dahil olmak üzere dünyada meydana gelen küresel değişimlerden dolayı ileride Uluslararası Aral Gölü’nü Kurtarma Fonu’nun (IFAS) rolü ve önemi artacaktır.

Kazakistan’ın bu uluslararası kuruluşa başkanlık etmesi, Fonun itibarını ve etkinliğini yalnızca Orta Asya’da değil, tüm Asya bölgesinde önemli ölçüde artıracaktır.